felsefe taşı

M.Ö 371 yılıydı.
Thespiae’nin en güzel kızıydı, Mnesarete.
Güler yüzlü, hayat doluydu.
İyi eğitim almıştı.
Genç kız olduktan sonra Atina’ya yerleşti.
Atina’da iş bulmak, geçinmek zordu.
Hetairai oldu.
Hetairai, Antik Yunan’da zengin erkeklerin sevgililerine verilen bir isimdi.
Bir nevi fahişe.
Güzelliğiyle nam saldı.
Atina aristokrasinde ünlendi.
Adını Phryne olarak değiştirdi.
Bir gün bir sevgilisi istediklerini yapmadığı için Phryne’yi dinsizlikle suçladı.
O günlerde dinsizliğin cezası ölümdü.
Phryne’i tutukladılar, mahkemeye çıkardılar.
Yargıçlar kararlıydı.
Ölüm cezasını onaylayacaklardı.
İşte o anda avukatı Hypereides Phryne’nin üstündeki elbiseyi yırttı.
Yargıçlara seslendi.
“Bu güzelliğin, bu memelerin yok olmasına izin verecek misiniz?”
Yargıçlar gördükleri güzellik karşısında şaşırdılar.
Çıplak Phryne’i hayranlıkla izlediler..
Ölüm cezasından vazgeçtiler..
Phryne’nin bir manastıra kapatılmasını ve kalan ömrünü bir rahibe olarak sürdürmesini kararlaştırdılar.
Bu karardan sonra Antik Yunan’da yargıçlar üzerinde benzer bir etkiye neden olmaması için suçlanan kişinin mahkemede mahrem bölgelerini göstermesini yasaklandı..

*. *. *

Aradan üç beş yıl geçti..
Atina’nın kuzeybatısındaki Elausis kentinde Aphrodite Festivali vardı..
Binlerce insan denize giriyordu..
Dönemin ünlü heykeltraşı Praxiteles, Efesli ressam arkadaşı Apelles ile insanları izliyordu.
Gözü diğer insanlardan biraz uzakta denize giren rahibelere takıldı..
Tüm rahibeler giysileriyle denize girerken, biri soyunmuştu..
Çıplaktı.
Heykeltraş Praxiteles gördüğü güzellik karşısında büyülendi..
Bu rahibe Aphrodite olmalıydı..
Zaten bir Aphrodite heykeli yapmak istiyordu, İstanköylüler (Kos Adası) sipariş vermişti.
Bundan daha güzel bir model bulamazdı.
Hemen başrahibeye gitti.
Derdini anlattı.
Başrahibe “ben karışamam, kendisiyle konuş” dedi.
Praxiteles bu kez çıplak rahibeyle görüştü..
Modellik yapmasını istedi..
“Seni ölümsüz kılacağım.” dedi.
Ve ikna etti.

*. *. *

Heykeltraş Praxiteles Paros’tan yekpare bir mermer getirtti..
Beyaz ve sertti.
Çıplak rahibeyi karşısına aldı, mermeri yontmaya başladı.
Günlerce, aylarca çalıştı..
Sonunda rahibenin güzelliğini mermere yansıtmıştı..
Bu tarihin ilk çıplak Aphrodite heykeliydi..
Muhteşemdi.
O güne kadar erkekler çıplak betimleniyordu.
Bu ilkti..
Banyodan çıkmış bir kadını yansıtıyordu.
Heykelin bir eli cinsel organını kapıyor, diğer eli havlu tutuyordu..
İstanköylüler’e siparişiniz tamam dedi..
Ama almadılar..
Bu “çıplak” dediler, geri çevirdiler.

* *. *

Heykeli Knidoslular aldı.
En yüksek tepeye, yuvarlak tapınağa yerleştirdiler.
Heykelin her yerden görünmesi için iki kapısı vardı.
Kısa sürede ünlendi.
Dünyanın en iyi eseri kabul edildi..
Knidos’a sırf heykeli görmek için Ege ve Akdeniz’den binlerce turist geliyordu.
Heykeli görüp aşık olan gençlere rastlanıyordu.
Hatta Kharikles ve Kallikradites isimli iki genç, görür görmez heykeli öpmeye başlamış, uzun süre sarılıp, kendilerinden geçmişti.
Bazıları geceleri gizlice tapınağa giriyor, sabaha kadar heykelle kalıyordu.
Öylesine ünlenmişti ki, diğer heykeltraşlar taklidini yapıyordu..
Zenginler satın almak için servet teklif ediyordu..
Ancak Knidoslular kesinlikle satmıyordu..
O artık Knidos’un sembolüydü..
Borç içinde yüzdükleri günlerde Bitinya Kralı I. Nicomedes, heykelin kendisine verilmesi karşısında tüm Knidos halkının borcunu sileceğini açıkladı..
Knidoslular referanduma gittiler..
Büyük çoğunluk “hayır” dedi..
Heykelleriyle birlikte yoksulluğa katlanmaya karar verdiler.

*. *. *

Praxtiles’in çıplak Aphrodite heykeline modellik yapan kadın, Atina’da güzelliği sayesinde ölüm cezasından kurtulan Hetairai(fahişe) Phryne idi..
Heykel yıllarca aranmasına rağmen bulunamadı..
Bazı tarihçilere göre Bizanslılar İstanbul’a getirip Beyazıt’da Kızlar Sarayı’nın önüne diktiler ama büyük bir yangında heykel parçalandı.
Bugün antik çağda yapılmış 53 kopyası halen değişik müzelerde sergileniyor.
En önemlileri, Vatikan Müzesi, Paris Louvre Müzesi, Münih Müzelerinde.
Hakkında onlarca kitap yazıldı..
Ünlü ressamların tuvaline yansıdı..
Operalara, tiyatrolara konu oldu..
Heykeltraş Praxtiles, mermeri yontmadan önce Phryne’ye verdiği sözü tutmuştu..
Onu ölümsüz kılmıştı.
Phryne bugün dünyanın çok yerinde yaşıyor..
Sadece anavatanında, Knidos’ta yok.